De weeldetax (Varlik Vergisi)
Weeldetax -Varlik Vergisi wordt ingevoerd. Bron: www.dunyabulteni.net
Omdat Turkije zich in alle opzichten neutraal wilde opstellen in de oorlog was er het gevaar dat er toch Turken zouden profiteren van de oorlog. Dit zou kunnen leiden tot conflicten met één van de strijdende partijen. Omdat de regering dit niet wilde trof zij een economische maatregel. Dit was de weeldetax (in het Turks: Varlik Vergisi).
De weeldetax was een belasting voor Turken, die teveel winsten maakten door de oorlog. Deze wet werd aangenomen in 1942.
Hoewel de wet gericht was tegen alle Turken die oorlogswinsten maakten, was de praktijk anders. De wet had een discriminerende uitwerking en dit werd versterkt doordat de uitvoering in handen was van de buurtcomités, die zelf bepaalden wie de belasting moest betalen.
Discriminatie
Niet-moslims verkopen meubels om weeldetax te kunnen betalen. Bron: en.wikipedia
Vooral niet-Turkse en niet-islamitische burgers (vaak Armeniërs, Grieken en joden) werden in de pers als profiteur afgeschilderd en slachtoffer van de wet. Onder deze burgers vielen ook de tot de islam bekeerde joden, die dönme werden genoemd.
Moslims mochten de belasting in termijnen betalen, niet-moslims moesten het hele bedrag in één keer ophoesten. Wie niet kon betalen werd naar een werkkamp in Aşkale bij Erzurum in Oost-Turkije gestuurd. Door de zeer zware omstandigheden daar zijn er 21 mensen gestorven.
Tegen deze wet bestond in binnen- en buitenland veel verzet. Op 11 september 1943 verscheen een kritisch artikel in de Amerikaanse krant de New York Times, waarin vooral de nadelige gevolgen voor de handel werden genoemd. Maar ook in de Turkse samenleving was er verzet tegen deze belastingvorm.
Steun van moslims
De Turks-Britse schrijver Moris Farhi beschreef op basis van getuigenverklaringen in zijn boek ‘Jonge Turk’ de negatieve effecten van de wet. Zo was er het verhaal van Selma, een joodse vrouw. Zij vertelde op 22 januari 1943 dat de dag ervoor de niet-moslims in de straat hun eerste voedselpakketten ontvingen. Die hadden zij gekregen van moslims uit de buurt, vrijmetselaars en van mensen ‘die anoniem wensen te blijven’. ‘Dat is het echte Turkije, de ware Turkse ziel. Dat zijn de echte moslims’!
Het gevolg van dat verzet was dat de wet in september 1943 werd gematigd en de gedeporteerden uit de werkkampen konden terugkeren. De wet zelf werd pas in maart 1944 opgeheven.
