Vlak voor en in de Tweede Wereldoorlog waren er scholen voor ‘immigranten’. Een voorbeeld van een dergelijke school is de eerste Duitse School die in 1863 werd geopend in Den Haag. De oprichting van deze school kwam tot stand doordat er in dat jaar werd begonnen met het geven van Duitstalig godsdienstonderwijs in een bijgebouw van een kerk. Deze godsdienstlessen zouden de basis leggen voor de tot op heden aanwezige Duitse school in de Bleiswijkstraat in het Haagse Statenkwartier.
De ontwikkeling van de Duitse Haagse School
Deutsche Schule Friedrich van Bylandtschule 1925-1943
In de beginjaren werd onderwijs gegeven in speciaal ingerichte ruimtes bij de kerk aan het Bleijenburg, en vanaf 1872 in de kosterswoning. De leraren die hier lesgaven waren overigens ook echte Duitsers. Zij gaven alleen les aan kinderen in het basisonderwijs.
Vanaf 1919 konden de leerlingen ook middelbaar onderwijs volgen, en daarmee werd de organisatie dusdanig veranderd dat er een geheel nieuwe school werd opgericht waardoor de band met de kerk zou verdwijnen. De nieuwe school kreeg de naam Friedrich van Bylandt-Schule. Dit was een vernoeming naar één van de oprichters van de Deutsche Evangelische Gemeinde in Den Haag.
In 1924 verhuisde de school naar een schoolgebouw aan de Dreibholzstraat. De schoolvereniging bezat vanaf dat moment twee scholen, de school aan de Dreibholzstraat met een op het Nederlands schoolsysteem gericht leerplan en het Deutsche Realgymnasium, waar de leerlingen werden voorbereid op de Duitse examens. Dit gymnasium was kort daarvoor overgenomen nadat de school, die in particuliere handen was, in financiële problemen was gekomen en daardoor werd overgenomen door de Deutsche Evangelische Gemeinde. In het schooljaar 1925-1926 werd in de Jan van Nassaustraat een nieuwe behuizing gevonden. In 1933 zaten er 256 leerlingen op de school, waaronder 36 Joodse leerlingen, onder leiding van Prof.dr. L. Schuchmann.
Invloed Nazi-regime op Duitse Haagse school
Na de machtsovername in Duitsland door Adolf Hitler veranderde ook het klimaat in de school. De Nationaal-Socialistische ideeën werden ook in de Duitse School gepropageerd. Joodse leerlingen verlieten hierop massaal de school. De Van Bylandtschool hield evenwel afstand tot het Nazi-regime. Na de pensionering van Schuchmann in 1937 werd in zijn plaats de Nazi dr. Eugen Honsberg directeur. In 1937 verloor ook de school de zelfstandigheid ten opzichte van het Duitse regime doordat in Berlijn werd bepaald dat alle Duitse gymnasia moesten worden gereorganiseerd. Ook het Deutsche Realgymnasium in Den Haag werd in dat jaar officieel een achtjarige Deutsche Oberschule.
Klaus Erler, een Duitse jongen, die op zijn veertiende naar Nederland was gekomen omdat zijn ouders het niet eens waren met de politiek van de nazi’s, was één van de Duitse jongeren die naar deze school ging. Volgens hem begon vanaf 1937 de school duidelijk de ideeën van Hitler uit te dragen. Hierdoor gingen steeds meer scholieren zich aanmelden voor de Hitlerjugend. Ook Klaus zou zich aanmelden, uit angst dat hij anders uit de toon zou vallen.
De oorlog zou diepe sporen nalaten in de geschiedenis van de school. Veel oudere jongens verlieten in de oorlogsjaren de school om aan het front te gaan vechten. In de schoolberichten is te lezen dat vele oud-leerlingen en leraren aan het front de dood vonden. In 1943 worden de leerlingen geëvacueerd: eerst voor een korte periode naar het Noord-Brabantse Sterksel, dan in de herfst van 1943 voor een aantal maanden terug naar Den Haag, vervolgens in het voorjaar van 1944 naar het kamp Brummen bij Arnhem en tenslotte naar Fallingsbostel op de Lünenburger Heide.
Na de Tweede Wereldoorlog werd de Duitse School in Den Haag officieel opgeheven. Het zou bijna tien jaren duren voordat de school in Den Haag terugkeerde.
Deutsche Schule Van Bleiswijkstraat 1954-nu – Bron: www.archieven.nl
Van toen naar nu
In onze tijd is het heel normaal dat verschillende bevolkingsgroepen eigen scholen kunnen oprichten. Aangezien Nederland van origine een christelijke natie is, is het normaal dat er christelijke scholen zijn. Maar zo zijn er bijvoorbeeld ook hindoe scholen, islamitische scholen en Amerikaanse scholen.
