Triple Alliantie
Na de Frans-Pruisische oorlog sloot Rijkskanselier Bismarck in 1882 een zogenaamde Triple Alliantie met Oostenrijk-Hongarije en Italië. Duitsland had geen ambities om land in te pikken maar wilde gewoon vrede.
Om deze vrede te behouden nam Bismarck zich voor om Frankrijk zo te isoleren dat zij geen bondgenootschap met een ander land kon aangaan om zo Duitsland aan te vallen. Bismarck zei: “het gaat ons erom dat wij door Frankrijk met rust worden gelaten en dat wij voorkomen dat Frankrijk, als het geen vrede wil, geen bondgenoten kan vinden”.
Verdrag Frankrijk-Rusland
Bismarck vond bondgenootschappen belangrijk voor het behouden van vrede in Europa; hij sluit daarom vervolgens ook een verbond met Rusland. Maar nadat Bismarck door de nieuwe Duitse keizer Wilhelm II werd ontslagen, sloot Duitsland geen hernieuwd verdrag af met de Russische Tsaar.
Bismarck’s opvolger von Caprivi vond het Duits-Russisch verdrag helemaal niks en een onderdeel van Pruisische overheersing. Hierdoor lag in 1898 de weg vrij voor Frankrijk voor een Frans-Russisch bondgenootschap: Rusland en Frankrijk zegden elkaar hulp toe.
WOI – Kaiser Wilhelm II – Bron: www.commons.wikimedia.org
Keizer Wilhelm II
Wat voor Duitsland ook niet meewerkte was de nieuwe keizer Wilhelm II, die bekend stond om zijn inmenging in de wereldpolitiek, en door buitenstaanders werd gezien als een wrede oorlogszuchtige keizer.
Zo bemoeide hij zich met de Ottomaanse politiek tegen Rusland, met de strijd van Marokko tegen Frankrijk en liep hij iedereen voor de voeten zonder de grote landen echt te verzwakken.
Wilhelm II had ook een grote ambitie om de Duitse vloot uit te breiden wat weer zorgden voor een conflict en moeizame relatie met Engeland, dat altijd al een natie was geweest die de zeeën controleerde. Wilhelm wilde met een grote sterke vloot een Duits-Engels verdrag afdwingen.
Engeland wilde wel een verbond sluiten maar alleen als de Duitse vloot beperkt zou blijven. Dit werd door Duitsland resoluut afgewezen. Deze gedachte van Wilhelm bleek later een kolossale vergissing: Engeland sloot in 1904 een verdrag met Frankrijk en in 1907 met Rusland. Bismarck’s angst werd werkelijkheid, Duitsland was omsingeld door landen die met elkaar samen werkten.
Servië pleegt aanslag
De politieke verhoudingen kwamen op scherp te staan toen troonopvolger Frans-Ferdinand van Oostenrijk-Hongarije op 28 juni 1914 een bezoek bracht aan de Bosnische hoofdstad Sarajevo. Oostenrijk had in 1908 Bosnië en Herzegovina ingenomen toen het Ottomaanse Rijk (het huidige Turkije) zijn macht en grondgebied verloor. Dit leidde weer tot woede bij Rusland, dat vond dat Bosnië bij hen hoorde aangezien ze beide Slavische mensen zijn. En Servische extremisten wilden Bosnië bevrijden, omdat daar veel Serviërs woonden.
WOI – Franz Ferdinand en vrouw Sophie – Bron: www.eerstewereldoorlog.nu
Voor de Serviërs was het bezoek van de troonopvolger een mooi moment om een aanslag te plegen. Deze aanslag lukte en Frans-Ferdinand en zijn vrouw werden door Gavrilo Princip doodgeschoten. Na de dodelijke aanslag op Frans Ferdinand liet Duitsland aan Oostenrijk-Hongarije weten dat zij op de steun van Duitsland konden rekenen.
Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Servië
Oostenrijk-Hongarije die zich met de Duitse steun nu erg sterk voelde gaf een maand later op 28 juli 1914 een oorlogsverklaring af aan Servië. Op dat moment ging het balletje rollen.
Keizer Wilhelm wist dat Rusland nu in actie zou komen en daarmee ook Frankrijk. De keizer hoopte dat Engeland neutraal zou blijven. Verder speelde mee dat Rusland een erg groot land is en dit betekent dat het veel meer tijd kost om hun legers te mobiliseren. Rusland moest nu tegen twee landen vechten (Duitsland en Oostenrijk-Hongarije) en dit vraagt om extra strijdkrachten, dus mobiliseerde Tsaar Nicholaas al zijn Russische troepen. De Eerste wereldoorlog stond op het punt van beginnen.
Dit artikel is onderdeel van het artikel: “Hoe is de Tweede Wereldoorlog ontstaan?”
