Auteur: Klaartje de Zwarte-Walvisch
Tijdens het onderzoek voor de t
v-serie De Oorlog hebben medewerkers van de NPS een dagboek uit de Tweede Wereldoorlog gevonden dat volgens insiders grote historische waarde heeft. Het is geschreven door een 32-jarige joodse vrouw, Klaartje de Zwarte-Walvisch, die uitvoerig en in bijzonder felle bewoordingen beschrijft hoe ze na haar arrestatie in maart 1943 via de Hollandsche Schouwburg en kamp Vught uiteindelijk in Westerbork terecht kwam. Vandaar is ze naar vernietigingskamp Sobibor gedeporteerd waar ze in juli 1943 in de gaskamer is vermoord.
Dagboeken van mensen die de concentratiekampen van binnenuit beschrijven zijn bijzonder schaars. Dat zo’n geschrift nu nog wordt gevonden is zeer uitzonderlijk. ‘Zeker in dit geval,’ aldus Ad van Liempt, eindredacteur van de serie De Oorlog. ‘Je zou kunnen zeggen dat Klaartje de Zwarte begint te schrijven, waar Anne Frank moest ophouden: bij haar arrestatie. En de manier waarop ze verslag doet is af en toe letterlijk adembenemend.’
Het dagboek is anoniem, het noemt geen enkele naam, maar langdurig onderzoek wees uit wie het geschreven heeft. Het resultaat daarvan is bevestigd door een in Canada wonend familielid. Het dagboek is in bezit van het Joods Historisch Museum in Amsterdam. Het is nu in boekvorm beschikbaar onder de titel Alles ging aan flarden, voorzien van een uitvoerige toelichting. Het dagboek wordt van belang geacht voor de geschiedschrijving van concentratiekamp Vught. Klaartje de Zwarte heeft daar enige maanden verbleven. Ze beschrijft gedetailleerd aan welke vernederingen en kwellingen de joodse gevangenen daar werden blootgesteld.
